حسن بن علی پسر علی امام نخست شیعیان و فاطمه دختر حضرت محمّد است. وی بیشتر با نام امام حسن مجتبی نزد شیعیان شناخته می‌شود. حسن ملقب به مجتبی از اهل بیت و نیز پنج تن آل عبا به شمار می‌آید. از دیگاه اهل سنت، او پنجمین و آخرین خلیفه از خلفای راشدین محسوب می‌شود.

حسن بن علی، در سال ۳ هجری متولد شد و پس از پدر به امامت (در دیدگاه شیعیان) و خلافت مشغول شد. ولی پس از مدت کوتاهی برای جلوگیری از تفرقه به صلح با معاویه  رضایت داد]. سرانجام در سال ۵۰ هجری با تحریک معاویه و بدست همسرش مسموم شده و درگذشت.

ریشه نام

نام او حسن به معنای خوب و نیکو است در بعضی مدارک ذکر شده نام او از معادل کلمه عبری شبرفرزند ارشد هارون است(به معنای بر حق بودن جانشینی علی بر محمّد) در رابطه با نام گذاری او روایت زیر نقل شده‌است:

پس از ولادت، نامگذاری از جانب مادر به پدر، و از او به محمد محوّل شد و محمد هم منتظر نامگذاری پروردگار ماند.

تا اینکه جبرئیل، امین وحی، فرود آمد و گفت:

«خدایت سلام می‌رساند و می‌گوید چون علی برای تو همانند هارون برای موسی است، نام فرزندش را نام فرزند حضرت هارون علیه السلام یعنی شبّر قرار ده!» رسول خدا فرمود: «زبان من عربی است و شبّر، عبری است.» جبرئیل گفت: «شبّر در زبان عرب به معنای«حسن» است.»

تولد

۱۵ رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه است.

 درگذشت

2 صفر سال ۵۰ هجری قمری

علت درگذشت

بنابر اکثر منابع شیعه و سنی مسموم شدن به دست همسرش جعده بنت اشعث بن قیس به تحریک معاویه

محل دفن

شهر مدینه قبرستان بقیع

شیعیان کمک به بینوایان، اخلاق پسندیده و رسیدگی نیازمندان را از ویژگی‌های حسن می‌شمارند و روایات مختلفی از وی که راجع به تقسیم اموال خویش با فقیران می‌باشد را می‌گویند. لقب مجتبی اشاره به بخشندگی وی دارد. در سالهای اخیر از وی با نام کریم اهل بیت هم نام برده می‌شود.