جنگ جمل :

وقتی امام علی (ع)حکومت بر مسلمانان را پذیرفت ،افرادی چون طلحه وزبیر دریافتند که با توجه به عدالت طلبی آن حضرت نمی توانند به خواسته های خود از جمله حکومت بر شهر های  مهم برسند ،به بهانه ی زیارت خانه ی خدا از مدینه خارج شدند وبه مکه رفتند . آنان در مکه عاشیه ،همسر پیامبر رانیز با خود همراه کردند .

طولی نکشید که عاشیه ،طلحه وزبیر با طرفدارانشان از مکه به بصره رفتند ودر آنجا آماده ی جنگ با امام(ع) شدند. امام علی (ع)به ناچار با سپاهی از مدینه به سوی عراق حرکت کرد .

هنگامی که امام علی (ع) به عراق رسید، کسانی را نزد عاشیه و طلحه وزبیرفرستاد وآنان را به صلح دعوت کرد اما آنها دعوت آن حضرت را نپذیرفتند و سرانجام ،جنگ در گرفت . پس از یک نبرد شدید ،سپاهیان امام علی پیروز شدند .در این جنگ عاشیه بر شتری سوار بود؛به همین دلیل ، این جنگ را جنگ جمل (شتر) نامیده اند .

پس از جنگ جمل،امام به مدینه بازنگشت و شهر کوفه (در عراق )را مرکز حکومت خود قرار داد . شهر کوفه از نظر ارتباط با ایران وشام وحجاز موقعیت مناسبی داشت.

جنگ صفین :

در زمان خلافت عثمان ،معاویه که به همراه پدرش ابو سفیان در هنگام فتح مکه مسلمان شده بود ،حکومت شام را در دست داشت . او در آنجا مانند پادشاهان حکومت می کردبه همین دلیل امام علی(ع) او را از حکومت بر کنار کرد اما او از دستور امام علی (ع) اطاعت نکرد. سپس با بخشیدن اموال عمومی مسلمانان ، عده ای را طرفدار خود اعلام کرد. هم چنین مردم شام را فریب داد وآنان را تحریک کرد که باید انتقام خون عثمان رااز امام علی (ع) گرفت! امام بارها از مخالفان خود خواست که قاتل یا قاتلان عثمان را معرفی کنند تا مجازات شوند ، اما آنان جز اتهام واهی چیزی ارائه نمی کردند.

هدف اصلی معاویه ، حکومت بر تمامی مسلمانان بود.او برای رسیدن به این مقصود به هر کس وعده ای می داد ؛از جمله به عمر عاص حاکم سابق مصر که شخصی حیله گر بود،وعده داد که اگر به خلافت برسد،حکومت مصررا به او باز گرداند.

سرانجام معاویه تصمیم گرفت به کوفه حمله کند. امام علی (ع) نیز باسپاهیان خود به مقابله بااو برخاست.دو سپاه در محلی به نا م صفین به یکدیگر رسیدند . امام علی (ع) به امید هدایت گمراهان واتمام حجت با معاویه ، به سربازان خود دستور حمله نداد وبرای جلو گیری از خون ریزی ، بافرستادن نمایندگانی سپاه شام را نصیحت کرد. پس از چندی ،معاویه اعلام کرد که جنگ تنها راه حل است .بدین ترتیب ، جتنگ سختی درگرفت که چندین روز ادامه داشت و طی آن گروه زیادی  کشته  شدند . سپاهیان امام علی (ع) در این جنگ قهرمانانه نبرد کردند وسردار آنان ،مالک اشتر ، توانست سپاه معاویه رادر آستانه ی شکست قرار دهد .

جنگ نهروان :

عده ای از سپاهیان امام علی (ع)، که خود از ابتدا حکمیت اصرار می ورزیدند نتیجه ی حکمیت را نپذیرفتند وبر همگان آشکار شد که ماجرای حکمیت حیله ای بیش نبوده است . در این زمان ،همان گروه که ایشان را به قبول صلح و حکمیت مجبور ساختند ،از لشکر آن امام خارج شدند .

آنان پس از آن که از سپاه امام علی (ع)جدا شدند ، به کارهای خلاف اسلام، از قبیل آزار واذیت مسلمانان وقتل وغارت پرداختند .این گروه به دلیل خروج از فرمان امام وقیام علیه او به خوارج معروف شدند . امام علی (ع) باسپاهی برای جلوگیری از اقدامات خوارج حرکت کرد ودر محلی به نام نهروان به آنها رسید . با نصیحت امام علی (ع) عده ای ازخوا رج از سپاه خود جداشدند وباقی مانده ی آنها نیز که به سپاه امام علی (ع) حمله ور شده بودند ،شکست خوردند . عده ای از آنها کشته شدند و بقیه نیز به نواحی دوردست گریختند.

شهادت امام علی (ع) :

پس از جنگ نهروان ، امام علی (ع) تصمیم گرفت بار دیگر با معاویه نبرد کند و مشغول آماده کردن سپاه برای جنگ شد .اما درروز نوزدهم رمضان سال 40هجری به دست یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی در مسجد مجروح شد ودو روز بعد (21رمضان )به شهادت رسید . بدین ترتیب جامعه اسلامی مردی را که در علم و تقوا ،شجاعت وعدالت بی نظیر بود از دست داد.مردی که در زمان رسول خدا یلر ویاور او بود و پس از آن نیز برای حفظ وحدت مسلمانان رنج های زیادی راتحمل کرد.

خلافت امام حسن :

امام حسن (ع)دومین امام شیعیان که پس از امام علی (ع) به خلافت رسید ،نمونه ی تقوا و جهاد در راه خدا بود . اورا شبیه  ترین فرد خاندان پیامبر (ص) به رسول خدا دانست اند. امام حسن (ع) در شجاعت کم نظیر بود ودر گذشت وبردباری به پیامبر شباهت بسیار داشت . پس از شهادت امام علی (ع) ،مردم با حسن بن علی (ع) بیعت کردند. امام حسن (ع) در نخستین روز های خلافت ،نامه ای به معاویه نوشت واو رااز سر کشی منع فرمود.در عوض ،معاویه لشگری فراهم کرد و آماده ی جنگ شد. امام حسن (ع) پس از آگاهی از این لشگر کشی ، مردم رادر مسجد جمع کرد و از آن ها خواست که خود را برای نبرد آماده کند اما فقط تعداد کمی از آنها پذیرفتند و آماده ی جنگ شدند. با این حال ،امام حسن (ع) سپاهی را به فرمانده ای عبدالله بن عباس برای مقابله با معاویه فرستاد.

صلح امام حسن (ع) با معاویه :

معاویه با وعده ی پرداخت پول بسیار ،عبد الله بن عباس و چند تن دیگر از یاران امام حسن (ع)را طرفدار خود کرد؛به طوری که بعضی از آنان قول دادند که امام حسن (ع) را به قتل برسانند معاویه همچنین در همه جا اعلام کرد که خواهان صلح است و امام حسن (ع)نیز صلح را پذیرفته است . این اقدامات موجب اختلاف در سپاهیان امام حسن (ع) شد .بعضی از آنان که راحت طلب بودند یا فریب حیله های معاویه را خورده بودند،به ایشان اصرار می کردند که با معاویه صلح کند .

امام حسن (ع)نیز در چنین شرایطی که بیشتر مردم کوفه جماعتی تشکیل می دادند و فقط گروه اندکی از یاران وفادارش باقی مانده بودند ،ناچار شد پیشنهاد صلح معاویه را بپذیرد . سپاه امام در برابر لشگر معاویه تاب مقاومت نداشتند . در صورت جنگ با معاویه باقی مانده ی مسلمانان حقیقی از بین می رفتند و این به نفع معاویه بود . در نتیجه ،امام حسن (ع) به خاطر مصلحت اسلام و نیز آشکار ساختن چهره واقعی معاویه ،با شرایط حاضر به صلح شد . از جمله ی این شرایط آن بود که :

1)- معاویه حق ندارد برای خود جانشین تعیین کند و خود را امیر المومنین بنامد.

2)-از بیت المال برای امور شخصی استفاده ننماید.